Zilvertriënnale versus A Brilliant Story

De creaties in de Zilvertriënnale sluiten mooi aan op de collectie van DIVA. Wat hebben ze gemeenschappelijk? Zie jij de gelijkenissen?

Inderdaad, de voorwerpen zijn gemaakt uit zilver. DIVA’s eigen collectie bevat veel voorwerpen in dit edelmetaal. Daarnaast toont de Zilvertriënnale werk van hedendaagse zilversmeden. Ook DIVA verzamelt zilver van hedendaagse ontwerpers, voornamelijk Belgen. Zo kocht DIVA in 2022 een voorwerp uit de huidige Zilvertriënnale: Undatio van Helena Schepens.

Er zijn ook iets minder voor de hand liggende gelijkenissen. Ontdek ze hieronder! Tien stukken uit DIVA’s collectie gaan in dialoog met tien creaties van hedendaagse zilversmeden in de Zilvertriënnale. Lees hier meer over de 20ste Zilvertriënnale. Expo voor hedendaagse design en bewonder zelf de voorwerpen nog tot en met 8 oktober 2023 bij DIVA.

1. In de loop van de 18de eeuw werd de eettafel uitgerust met allerlei zilveren voorwerpen als gevolg van een steeds verfijndere eetcultuur. Wie kon, pronkte met olie- en azijnstellen, zout- en mosterdvaten, sauskommen en bestek voor verschillende gangen en gerechten. De suikerstrooilepel, ragoutlepel, aardbeienschep en aspergetang verschenen op rijkelijk gedekte tafels. 
De hedendaagse zilversmid Herbert Schulze maakte ook specifiek bestek voor het eten van artisjokken. Voor welk gerecht wil jij speciaal bestek gebruiken?

2. De Amerikaanse Susan Coddon vindt dat het hoog tijd is om eetstokjes op een elegante manier op tafel te leggen zonder deze vuil te maken. Ze ontwierp deze zilveren legger of bankje voor de eetstokjes.
Liet ze zich inspireren door een messenlegger?

Een messenlegger is een voorwerp dat rechts boven je bord neergezet wordt Het lemmet van je mes ligt op deze legger of het balkje om het tafellaken niet vuil te maken. Aan het einde van de 19de - begin 20ste eeuw zijn messenleggers heel populair. Ze worden verkocht in sets van 4, 6 of 12 stuks in verschillende stijlen en materialen: zilver, kristal, hout, enz.

DIVA’s collectie bevat heel wat messenleggers waaronder deze van de Brusselse firma Delheid Frères. 

3. Waarin bewaar jij je voorraad thee? Thee was in de 17de eeuw een luxeproduct voor de Europese elite. De rijken bewaarden de theeblaadjes daarom in speciale theebussen, vaak in dure materialen zoals zilver, mét een slot. In de Wonderkamer van DIVA’s vaste expo vind je enkele theebussen.
Zilversmid Yuan Cheng Chang maakte een bijzondere theebus voor de Zilvertriënnale. De vorm doet denken aan het zeer oude en beroemde beeldje, de Venus van Willendorf.
Ook de Antwerpse zilversmid Georges Cuyvers liet zich inspireren door het menselijk lichaam voor deze twee vazen Prelude to a Kiss. De twee objecten zijn als yin en yang. Zij contrasteren, complementeren elkaar en dagen elkaar uit om samen tot perfectie te komen. Zie jij hierin een mannen- en vrouwenlichaam?

Zowel het vrouwenlichaam van Chang als de twee figuren van Georges Cuyvers zijn volledig met de hand gehamerd. Hameren is een vormgevende techniek. Met een hamer en tas, een klein aambeeld, maakt de edelsmid van een zilveren plaat een kan, kom of schotel. Een knap staaltje zilverwerk!

4. Zuiver zilver is te zacht om er een gebruiksvoorwerp van te maken, daarom wordt het versmolten met andere metalen. Die combinatie van zilver met een metaal is een legering. De gevormde legering bestaat meestal voor 92,5% uit zilver en 7,5% koper of andere metalen. Dat wordt eerste gehalte zilver genoemd en aangeduid met 925/1000.

Voor de Zilvertriënnale experimenteerden sommige ontwerpers zoals Catherine Large met fijnzilver, dat is zilver in zijn meest zuivere vorm: 999 deeltjes van de legering zijn zilver. Een extra uitdaging voor de zilversmid is om hieruit een voorwerp te hameren. Wist je dat elk vierkantje staat voor een dag in lockdown? In totaal zat de Australische Catherine Large 704 dagen in ‘lockdown’ door Covid-19. 

Het Nederlandse zilversmid duo Thalen en Thalen waagden zich voor deze vaas uit DIVA’s collectie ook aan fijnzilver. De afwerking aan de buitenzijde doet denken aan de rimpelingen in het water. Ze creëerden deze rimpelingen door het ciseleren:een techniek waarbij de zilversmid aan de buitenzijde van het voorwerp werkt en het zilver vormt met hamer en pons.

5. Kerkelijk vaatwerk, gebruikt tijdens de eucharistieviering, wordt bewust uit edele materialen vervaardigd. Een monstrans maakt deel uit van het liturgisch vaatwerk van de rooms-katholieke kerk. In deze houder wordt de gewijde hostie getoond. De hostie wordt geklemd in een maanvormig standaardje (lunula). Het eerste gebruik dateert uit de 13de eeuw. Vanaf de barok wordt de hostie sterker benadrukt door zonnestralen die de goddelijke triomf symboliseren.

Wist je dat hedendaagse zilversmeden nog steeds unieke voorwerpen maken uit zilver om hosties in te bewaren? Ontdek de hostiedoos van Bruno Sievering-Tornow in de Zilvertriënnale. 

6. Patrick Storme, een Belgische zilver- en goudsmid (°1960) liet zich voor deze schaal Origin of Species inspireren door het golvenpatroon op een 16de-eeuwse tazza of drinkschaal uit DIVA’s collectie. Het golvenpatroon doet Storme denken aan water en hij beschrijft het object als een zilveren waterelement. Zoals Darwin het ook uiteenzette in zijn The Origin of Species, is water de materie waaruit al het leven op aarde ooit ontstond.

De voorbije jaren specialiseerde Patrick Storme zich in de techniek die nodig is om dit patroon in zilver te maken: het ciseleren. Met deze techniek kan de edelsmid reliëfornamenten of figuren aanbrengen op het voorwerp, alsook verfijnen. Hij werkt aan de buitenzijde van het voorwerp en vormt het zilver met hamer en pons.

7. Hoe kan je één van de oudste besteksoorten waarmee de mens eet, interessant maken? “Ik creëer verschillende soorten lepels,” moet zilversmid Peter Verburg gedacht hebben. Elke steel heeft een andere vorm die ons doet denken aan verschillende muziekritmes. Samen vormen ze een (lepel)concert!

Rembrandt Jordan liet ziet ook inspireren door muziek voor zijn creatie van de Sterckshofopdracht in 2002 voor het toenmalige Zilvermuseum Sterckshof Provincie Antwerpen. Hij maakte een ensemble van stenen sierelementen en zilveren gebruiksvoorwerpen. Deze set bestaat uit een peper- en zoutstel, een kruidenpotje, twee suikerstrooiers, een kaasrasp, een waterkan, een wijnkan en een vaasje.

8. De techniek die door zilversmeden gebruikt wordt om openingen te creëren voor bijvoorbeeld een suikerstrooibus of een suikerstrooilepel heet ajoureren. Deze term is uit het Frans afkomstig en betekent opengewerkt. Met een zaag neemt een edelsmid metaal weg, waardoor een netwerk van geometrische of figuratieve motieven ontstaat.
Helena Schepens maakt ook gebruik van deze techniek voor een object Undatio, te bewonderen in de Zilvertriënnale. Met een zaag of een boor neemt Schepens metaal weg, waardoor een fijnmazig patroon ontstaat dat haar werk een gevoel van transparantie geeft. Het fijnmazige patroon maakt haar werk als het ware transparant en brengt er ‘leven’ in.
Het DIVA museum kocht dit werk aan in 2022. Na de reizende tentoonstelling van de Zilvertriënnale zal de schaal een plek krijgen in de vaste expo A Brilliant Story.

Wist je dat er ook een ander voorwerp van Helena in de vaste expo te zien is? Ontdek één van de schalen uit de set Perpetuum Mobile in het Atelier. 

9. Zilverdraad vormt de basis voor zowel de objecten van Maja Houtman als de halskraag van Christophe de Ranter.

Maja Houtman rijgt of weeft zilverdraad aan elkaar, spant en trekt, en eindigt deze met een granule. Christophe De Ranter voegt in dit halsjuweel briljantgeslepen diamanten toe. Hij liet zich inspireren door de kanten molensteenkragen die erg populair waren tijdens de barokperiode. Ze gaven de dragers een hoog aanzien. In deze moderne versie is het de schittering van het juweel, en dan vooral van de diamanten, die de drager aanzien geven. Of het een hit zal worden in het straatbeeld is nog maar de vraag...

10. Doet dit Knex-juweel jou ook denken aan sneeuwvlokken? Het werk van de Japanse ByunGik Park is opgebouwd uit duizend vallende sneeuwvlokken die aan elkaar gelast en gesoldeerd zijn.
De ring opgebouwd uit verschillende stukjes lijkend op Knex is gemaakt door Charlotte Goyvaerts. Doordat de ring  bestaat uit losse onderdelen, kan de drager zelf experimenteren met hoe de ring eruitziet. Op die manier wordt de drager zelf ontwerper en kan het juweel telkens opnieuw omgebouwd worden tot een nieuw en uniek stuk. Creativiteit en speelsheid staan hier centraal. Net zoals bij de krans van sneeuwvlokken in de Zilvertriënnale.